Kompresör Çeşitleri ve Çalışma Prensipleri

03 Kasım 2020

Kompresör Nedir?

KOMPRESÖR soğutma sisteminin dört temel bileşeninden biridir; bağlı bulunan sistemde diğer argümanlar ise, kondenser, evaporatör ve genleşme valfidir. Kompresör, sürekli bir döngü içinde soğutucu akışkanı sistem içerisinde dolaştırır.

Kompresör Çeşitleri ve Çalışma Prensipleri

İki temel kompresör tipi vardır: pozitif yer değiştirme ve dinamik. Pozitif-deplasmanlı kompresörler, kompresörün mekanizmasına uygulanan kuvvet ile sıkıştırma haznesinin hacmini azaltarak soğutucu buhar basıncını arttırır: Çeşitleri olarak, pistonlu, rotary, döner piston, tekli vida ve çift vidalı, scroll ve trokoidal.

Dinamik kompresörler, açısal momentumu kullanarak soğutucu akışkan buharının basıncının yükselmesini sağlar ve bu sayede akışkan çevriminin sürekli olarak devam etmesini sağlar. Santrifüjlü kompresörler bu prensiplere dayanarak çalışırlar.

Kompresör performansı, aşağıdakileri sağlamaya çalışırken, soğutucu akışkan, kompresör ve motorun fiziksel sınırlamalarını içeren tasarımın sonucudur:

-Sorunsuz yaşam beklentisi
-En az güç girişi ile çok soğutma etkisi
-En düşük maliyet
-Çok çeşitli çalışma koşulları
-Kabul edilebilir titreşim ve ses seviyesi

Kompresör kapasitesini ve ömrü etkileyen faktörler:

-Alçak ve Yüksek basınç miktarı, (ΔP)
-Emiş Superheat miktarı,
-Basma Superheat miktarı,
-Subcooling (alt soğutma) miktarı
-Kompresör hızı,
-Soğutucu akışkan kalitesi,
-Kompresör çalışma ortam sıcaklığı,
-Doğru seçilmiş diğer sistem bileşenleri,
-İlave subcooling.

Kompresör Çeşitleri

Yarı hermetik ve hermetik olarak iki tip mevcuttur. Yarı hermetik kompresörler hermetik kompresörlerin aksine tamir edilebilir. Pistonlu kompresörler, artık yeni jenerasyon kompresörlerin yanında ülkemizde yaygın kullanılan kompresörlerdir. Dünya genelinde kullanımı gittikçe azalmıştır. Genellikle alçak ve orta basınç uygulamalarda tercih edilir.

Scroll kompresörler, yarı hermetik pistonlu kompresörün yerini nerdeyse tamamen almıştır. Uygun fiyat, gaz çeşitliliği, uzun ömürlülük ve çok iyi verimlilik sayesinde tercih edilir olmuştur. Genellikle orta ve yüksek basınç uygulamalarında tercih edilirler. Azda olsa alçak basınçta kullanılan tipleri de vardır.

Vidalı kompresörler, sabit büyük sistemlerde bulunur. Vidalı kompresörler daha ekonomik hale geldikçe ve farklı endüstrilerde faydaları gittikçe daha fazla tanındığından, bu eğilim değişmeye başlıyor. Yakın tarihte sadece birkaç üretici firma vidalı kompresörler üretimi yaparken bu kompresörler dünya çapında giderek daha fazla şirket tarafından üretilmektedir. Alçak, orta ve yüksek basınç uygulamalarında, büyük kapasitede olan tüm tesislerde tercih edilirler. Tamir edilebilir oluşu servisi kolaylaştırır.

Rotary kompresör genellikle yüksek basınç uygulamalarında tercih edilirler. Bunlar klima, ısı pompası v.s. gibidir. Maliyeti diğer kompresörlere göre çok ekonomiktir. Hermetiktir tamir edilemez. Yenisi ile değiştirilmesi gerekir. Edilse dahi yenisi daha ekonomik olacaktır. Üretimin çoğunluğu Asya ülkelerinde yapılmaktadır.

Santrifüj kompresörler, genellikle büyük chiller uygulamalarında kullanılırlar. Bu makineler sürekli dönen bir mekanik eleman ile sabit akışlı bir akışkan arasında açısal momentum değiştirir. Akışları sürekli olduğu için, Santrifüj kompresörler, pozitif yer değiştirme aygıtlarından ziyade daha büyük hacimsel kapasiteye sahiptir.

Etkili momentum değişimi için dönme hızları daha yüksek olmalıdır, ancak hareketin sabitliği ve temas eden parçaların bulunmaması nedeniyle çok az titreşim veya aşınma sonucu ortaya çıkmaktadır. Santrifüjlü kompresörler iklimlendirme için çok uygundur.

Klimalarda kullanılan kompresörlerin türlerine göre dağılımı